زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

احترام ماه‌های حرام (قرآن)





در آیات قرآن، برخی ماه‌ها دارای حرمت و احترام ویژه‌ای هستند.


۱ - حرمت ماه‌های حرام



ماه‌هايى مخصوص در طول سال، برخوردار از حرمت و احترام:
۱. «الشَّهر الحرام بالشَّهر الحرام ...؛ماه حرام، در برابر ماه حرام! (اگر دشمنان، احترام آن را شكستند، و در آن با شما جنگيدند، شما نيز حق داريد مقابله به مثل كنيد)....» ماه‌هاى حرام عبارتند از: ذوالقعده، ذوالحجه، محرم و رجب كه جنگ در آن‌ها ممنوع است.
۲. «يسلونك عن الشّهر الحرام قتال فيه قل قتال فيه كبير و صدٌّ عن سبيل اللّه وكفر به ...؛از تو، درباره جنگ كردن در ماه حرام، سؤال مي‌كنند، بگو: جنگ در آن، (گناهي) بزرگ است، ولي جلوگيري از راه خدا (و گرايش مردم به آيين حق) و کفر ورزيدن نسبت به او... نزد خداوند مهمتر از آن است....»
۳. «يأيّها الّذين ءامنوا لاتحلّوا شعئر اللّه‌ ولاالشّهر الحرام ...؛اي كساني كه ايمان آورده‌ ايد شعاير الهي (و مراسم حج را محترم بشمريد و مخالفت با آنها) را حلال ندانيد و نه ماه حرام را....»
۴. «جعل اللّه الكعبة البيت الحرام قيما لّلنّاس والشّهر الحرام والهدى والقلئد ذلك ...؛خداوند، کعبه، بیت الحرام، را وسيله‌ اي براي سامان بخشيدن به كار مردم قرار داده و همچنين ماه حرام و قربانيهاي بينشان و قربانيهاي نشاندار....»
۵. «فإذا انسلخ الأشهر الحرم فاقتلوا المشركين ...؛هنگامي كه ماههاي حرام پايان گرفت مشرکان را هر كجا بيابيد به قتل برسانيد ....» مقصود از «اشهر حرم» بنا بر يك احتمال همان ماههاى حرام معروف مى‌باشد.
۶. «إنّ عدّة الشّهور عند اللّه اثنا عشر شهرا فى كتب اللّه يوم خلق السّموت والأرض منهآ أربعة حرم ذلك الدّين القيّم فلاتظلموا فيهنّ أنفسكم ...• إنّما النّسى‌ء زيادة فى الكفر يضلّ به الّذين كفروا يحلّونه عاما ويحرّمونه عاما لّيواطوا عدّة ما حرّم اللّه فيحلّوا ما حرّم اللّه ...؛تعداد ماهها نزد خداوند در كتاب (آفرینش) الهي از آن روز كه آسمانها و زمین را آفريده دوازده ماه است كه از آن چهار ماه، ماه حرام است (و جنگ در آن ممنوع مي‌باشد) اين آئين ثابت و پابرجا (ي الهي) است، بنابر اين در اين ماهها به خود ستم مكنيد (و از هر گونه خونریزی بپرهيزيد) ... نسي ء (جابجا كردن و تاخير ماههاي حرام) افزايشي در كفر (مشركان) است كه بواسطه آن كافران گمراه مي‌شوند، يك سال آنرا حلال و سال ديگر آنرا تحريم مي‌كنند تا مطابق تعداد ماههائي كه خداوند تحريم كرده بشود (و عدد چهار به پندارشان تكميل گردد) و از اين راه آنچه را كه خدا حرام كرده حلال بشمرند....»

۲ - احترام ماه‌های حرام در جاهلیت



حرمت و احترام ماه‌هاى حرام در جاهلیّت:
۱. «يسلونك عن الشّهر الحرام قتال فيه قل قتال فيه كبير وصدٌّ عن سبيل اللّه وكفر به والمسجد الحرام ...؛از تو، درباره جنگ كردن در ماه حرام، سؤال مي‌كنند، بگو: جنگ در آن، (گناهي) بزرگ است، ولي جلوگيري از راه خدا (و گرايش مردم به آيين حق) و كفر ورزيدن نسبت به او... نزد خداوند مهمتر از آن است....»
۲. «إنّ عدّة الشّهور عند اللّه اثنا عشر شهرا فى كتب اللّه يوم خلق السّموت والأرض منهآ أربعة حرم ذلك الدّين القيّم فلاتظلموا فيهنّ أنفسكم ...• إنّما النّسى‌ء زيادة فى الكفر يضلّ به الّذين كفروا يحلّونه عاما ويحرّمونه عاما لّيواطوا عدّة ما حرّم اللّه فيحلّوا ما حرّم اللّه ...؛تعداد ماهها نزد خداوند در كتاب (آفرينش) الهي از آن روز كه آسمانها و زمين را آفريده دوازده ماه است كه از آن چهار ماه، ماه حرام است (و جنگ در آن ممنوع مي‌باشد) اين آئين ثابت و پابرجا (ي الهي) است، بنابر اين در اين ماهها به خود ستم مكنيد (و از هر گونه خونريزي بپرهيزيد) ... نسي ء (جابجا كردن و تاخير ماههاي حرام) افزايشي در كفر (مشركان) است كه بواسطه آن كافران گمراه مي‌شوند، يك سال آنرا حلال و سال ديگر آنرا تحريم مي‌كنند تا مطابق تعداد ماههائي كه خداوند تحريم كرده بشود (و عدد چهار به پندارشان تكميل گردد) و از اين راه آنچه را كه خدا حرام كرده حلال بشمرند....»

۳ - نکته تفسیری



قرآن در بین ماه‌های سال از چهار ماه با عنوان ماه‌های حرام یاد می‌کند مشهور، این ماه‌ها را شامل محرّم ، رجب ، ذی‌قعده، و ذی‌حجّه می‌داند. گزینش این ماه‌ها از بین ماه‌های سال و وضع قوانین خاصّی برای آن، اهمّیّت و عظمت آن‌ها را می‌رساند.
برخی، احترام به ماه‌های حرام را از آموزه‌های دین حقّ ابراهیم و اسماعیل (علیهماالسلام) که مورد پذیرش اعراب نیز بوده، دانسته‌اند. برخی، حکمت اختصاص برخی از زمان‌ها و مکان‌ها به احترام بیش‌تر را ازآن‌رو می‌دانند که مقدّمه‌ای برای ترک زشتی‌ها و زمینه‌ای برای دوری و فاصله گرفتن از آن در همه زمان‌ها است که افراد چون آغاز دوباره ارتکاب قبیح را نوعی از بین رفتن زحمات پیشین خود می‌بینند، می‌کوشند در آینده نیز مرتکب آن نشوند.
[۱۸] فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۱۶، ص‌۵۲.
پای‌بندی به حفظ حرمت محرّمات در مکان‌ها و زمان‌ها تا وقتی است که طرف مقابل نیز به آن پای‌بند باشد؛ در غیر این صورت، هتک حرمت محرّمات نیز مشمول قصاص خواهد بود: «والحُرُمتُ قِصاصٌ.» به‌طور مثال اگر در ماه حرام، گروهی جنگی را بر گروه دیگر تحمیل کردند، گروه مقابل نیز می‌توانند با آن‌ها به مبارزه برخیزند.
ماه مبارک رمضان نیز که قرآن در آن نازل، و روزه گرفتن در آن واجب شده و شب‌های قدر در آن قرار گرفته، در اسلام از زمان‌های مقدّس و محترم به‌شمار می‌رود.

۴ - پانویس


 
۱. بقره/سوره۲، آیه۱۹۴.    
۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۵، ص۹۰.    
۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۳۲.    
۴. بقره/سوره۲، آیه۲۱۷.    
۵. مائده/سوره۵، آیه۲.    
۶. مائده/سوره۵، آیه۹۷.    
۷. توبه/سوره۹، آیه۵.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۵.    
۹. توبه/سوره۹، آیه۳۶.    
۱۰. توبه/سوره۹، آیه۳۷.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۲۱۷.    
۱۲. توبه/سوره۹، آیه۳۶.    
۱۳. توبه/سوره۹، آیه۳۷.    
۱۴. توبه/سوره۹، آیه۳۶.    
۱۵. آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی، ج۵، ص۲۸۲.    
۱۶. قاسمی، محمد جمال الدین بن محمد سعید، محاسن التأویل، ج‌۵‌، ص‌۴۰۸.    
۱۷. آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی‌، ج‌۵، ص‌۲۸۳.    
۱۸. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج‌۱۶، ص‌۵۲.
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۲، ص‌۵۱۴.    
۲۰. سید قطب، فی ظلال القرآن، ج‌۱، ص‌۱۹۱.    
۲۱. بقره/سوره۲، آیه۱۹۴.    
۲۲. بقره/سوره۲، آیه۱۸۵.    
۲۳. قدر/سوره۹۷، آیه۱.    


۵ - منبع


مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۳۳۹، برگرفته از مقاله «احترام ماه‌های حرام».    
دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «احترام».    


رده‌های این صفحه : احترام | ماه های حرام | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.